Wolontariusz,
volontarius to słowo wywodzące się z
j. łacińskiego, które w dosłownym tłumaczeniu znaczy - dobrowolny. Kiedyś słowo
to z wiązane było z wojskowością. Współczesny słownik języków obcych definiuje,
iż wolontariusz to ktoś, kto pracuje nie dla wynagrodzenia, ale dla
potrzebujących pomocy lub dla nabycia doświadczenia zawodowego, praktyki.
Bezinteresowna
pomoc świadczona na rzecz innych nie jest zjawiskiem nowym, ale samo słowo
zrobiło w Polsce karierę medialną stosunkowo niedawno. Przyczyniło się do tego
wiele czynników m. in. ogłoszenie przez ONZ 2011 roku - Rokiem Wolontariatu w
celu promowania formy pracy, na której opiera się III sektor gospodarki. 5
grudnia obchodzony jest też corocznie Dzień Wolontariatu. Ważną rolę odegrały
też wprowadzone przez państwo polskie regulacje prawne[1].
Mimo
tych promujących działań, pojęcie wolontariatu nie jest jeszcze dostatecznie
„oswojone” w społeczeństwie polskim, i mamy z nim pewien kłopot. Często, i
chętnie zastępujemy je innymi wyrażeniami takimi jak: działalność społeczna,
praca na rzecz drugiego człowieka, pomoc, czynienie dobra itp. Problem tkwi
tylko w przestrzeni werbalnej, bo działalność w takim charakterze nie jest zjawiskiem
nowym. Niektórzy identyfikują pracę wolontariacką z propagowaną na szeroką
skalę w XIX w., w okresie pozytywizmu, tzw. pracą u podstaw, którą rozumiano,
jako moralny obowiązek wykształconych, ziemiańskich elit wobec ludu. Było to
traktowane, jako spłacenie długu za wieki wykorzystywania oraz jako jedyne
panaceum na podniesienie Polski i wydobycie narodu i państwa z niewoli zaborów.
W okresie międzywojennym wolontariat przybrał już bardziej współczesne formy. Młodzi,
wykształceni ludzie pracowali w szpitalach, sierocińcach, ochronkach. Gdy czytamy
pamiętniki i wspomnienia z tego okresu, szczególnie z lat 30. XX w., możemy spotkać
wypowiedzi, że wobec braku możliwości znalezienia zatrudnienia, aby nie
marnować własnego potencjału podejmowano pracę wolontariusza, wolontariuszki,
na którą w tych instytucjach było zapotrzebowanie.
Po
drugiej wojnie światowej w Polsce widoczne są dwie tendencje. Z jednej strony
entuzjastyczne nastawienie społeczności lokalnych do odbudowy ze zniszczeń
wojennych oraz do różnorodnych inicjatyw, jak darmowa praca przy budowie szkół,
przychodni zdrowia, remiz strażackich - z drugiej strony organizowane ze
względów ideologicznych czyny partyjne, czyny rocznicowe, które z dobrowolną
pracą na rzecz dobra wspólnego niewiele miały wspólnego, wręcz ją wynaturzały.
Wolontariatowi nie służyły też zmiany, jakie zaszły w świadomości
społeczeństwa, któremu wbrew głoszonym hasłom odebrano podmiotowość. Nowe
społeczeństwo w swej masie było społeczeństwem ubezwłasnowolnionym, bez
poczucia wpływu na losy państwa i swoje własne, co skutkowało brakiem poczucia
odpowiedzialności, oczekiwaniem. Oczywiście jak wszędzie były wyjątki, które
starały się wpływać na zmianę nastawienia, kształtować postawy obywatelskie
także u młodzieży. Wspaniałym przykładem była akcja bezinteresownej pomocy
potrzebującym tzw. Niewidzialnej Ręki,
która narodziła się w czasopiśmie Świat
Młodych w 1957 r. Idea ta została przeniesiona do telewizji przez Macieja
Zimińskiego. Setki tysięcy dziewcząt i chłopców pomagało przynosząc węgiel
starszym sąsiadom, rąbiąc drwa, wykonując ławeczki i ustawiając je na skwerach[2]
itp. Byli wolontariuszami nawet o tym nie wiedząc. Wyszukiwali potrzebujących w
swoim otoczeniu i pomagali im. Działalność ta była wspaniałą szkołą wrażliwości
i aktywności. W latach 70. i 80. XX w. dorośli organizowali pomoc prawną i
materialną dla strajkujących, pomagali rodzinom osób internowanych, ale czas
ten zdecydowanie nie sprzyjał rozwojowi wolontariatu.
Dr Małgorzata Kutrzeba
[1] W 2000
r. ukazały się pierwsze regulacje prawne dotyczące wolontariatu, jak
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej, regulujące zasady pracy
wolontariuszy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. Nr. 80, poz. 900).
Kolejne rozporządzenie tym razem wydane przez Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu określiło warunki angażowania wolontariuszy przez poradnie
psychologiczno-pedagogiczne w tym publiczne poradnie specjalistyczne Dz. U. Nr.
5, z 2003 r., poz. 46). W czerwcu 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o
działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U Nr 96 poz.
873). Ustawa te jest pierwszą ujmującą w formie dokumentu prawnego w tak
kompleksowy sposób działalność w ramach wolontariatu oraz działalność
organizacji pozarządowych w Polsce.
[2]
www.wikipedia.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz