Aktywność studentów i absolwentów w życiu społecznym szansą na lepszą przyszłość

Uczestnictwo obywateli w sferze NGO (non-govermental organizations) jest istotnym zagadnieniem z punktu widzenia współczesnego państwa demokratycznego, w którym realizuje się model demokracji „partycypacyjnej”, zakładającej szeroką aktywność i uczestnictwo obywateli w życiu publicznym. Nie zawsze jednak kultura uczestnictwa i intensywnej socjalizacji wpływa na wzrost grupowej aktywności. Niniejszy tekst jest próbą przedstawienia i zanalizowania zjawiska odpowiedzialności obywatelskiej wśród przyszłej elity intelektualnej.

Założenia

Celem badań było ustalenie jak przedstawia się aktywność obywatelska polskich studentów i absolwentów szkół wyższych, i na ile wpływa w przyszłości na zatrudnienie. Osobom uczestniczącym w badaniach zadano pytania dotyczące zainteresowań działalnością w organizacjach pozarządowych, uczestnictwa w wolontariacie, akcjach charytatywnych, częstotliwości tych działań, jego form, czynników, które zdaniem studentów najczęściej wpływają na zainteresowanie działalnością społeczną. W pracy znajdują się także pytania dotyczące zatrudnienia młodych osób – czy w czasie trwania studiów wyrażali chęć podjęcia pracy zarobkowej i uczestnictwa w sferze NGO.

Główną tematyką artykułu jest odpowiedzialność obywatelska studentów i absolwentów rozumiana nie tylko jako kształtowanie nowej, lepszej rzeczywistości społecznej, ale także jako sposób na wzrost aspiracji zawodowych a przede wszystkim życiowych.  Ze względu na bardzo szeroką tematykę, w pracy  ograniczono się do kilku hipotez badawczych: wysoka aktywność obywatelska wpływa pozytywnie na znalezienie pracy; cechy osobowościowe mają decydujący wpływ na przyszłą pracę dla studenta, absolwenta; wolontariat cieszy się największym zainteresowaniem studentów; promocja działalności obywatelskiej w najbliższym kręgu studenta, absolwenta decyduje o jego postawie; poziom wykształcenia wpływa na większą aktywność społeczną; kobiety częściej od mężczyzn interesują się działalnością społeczną. 

Badanie zrealizowano za pomocą ankiet uczestniczyło w nich 17 studentów oraz 10 absolwentów z różnych kierunków w wieku od 20 do 28 lat.  Dane zostały podane w przybliżeniu, w procentach. Reasumując podstawowe obszary badań nad zachowaniami młodych osób w sferze społecznej mają odpowiedzieć na pytania: w jakiej mierze student, absolwent uczestniczy w życiu społecznym? W jakiej mierze bierze w nim udział? Od czego zależy to, że uczestniczy w życiu społecznym?

Efekty badań

Na początku ankiety studenci zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie czy interesowali się kiedykolwiek działalnością społeczną. Jak wynika z badań 5% ankietowanych interesowało się w przeszłości takim sposobem spędzania wolnego czasu natomiast obecnie na studiach tylko 3% stanowczo popiera taką aktywność. Wyniki badań nie są bardziej optymistyczne jeśli chodzi o udział w akcjach charytatywnych. Wolontariuszem było tylko 2% respondentów, jednak aż jedna trzecia myślała o takiej działalności. Kolejne pytanie dotyczyło uczestnictwa w organizacjach pozarządowych – tylko jedna osoba zdeklarowała się, że jest członkiem stowarzyszenia. Bardzo zaskakujące okazały się odpowiedzi studentów i absolwentów na pytanie czy wykształcenie wpływa na aktywność obywatelską, otóż 86% badanych zgadza się takim twierdzeniem. Teoretycznie badani potwierdzają proste założenie – osoby wykształcone bardziej angażują się w działania społeczne. Jednak oni sami nie czują się powołani, upoważnieni do takich działań. Być może jest to związane z tym, że najbliższe otoczenie polskiej inteligencji nie wyraża chęci zaangażowania się w dobro wspólne -  91% studentów i absolwentów potwierdziło, że ich znajomi i rodzina nie działają na płaszczyźnie obywatelskiej aktywności. Przechodząc do zagadnienia szans młodych osób, które mądrze gospodarują swoim czasem wynika, że łatwiej znaleźć pracę zarobkową, gdy się jest osobą aktywną i przedsiębiorczą. Badani byli zdania, że nasza aktywność podczas studiów i zaraz po ma istotny wpływ na naszą przyszłość na rynku pracy. Gdzie więc tkwi problem? W konsekwencji wynikają następujące tezy: po pierwsze – podczas studiów nie są promowane (lub mało skutecznie) inicjatywy obywatelskie, po drugie – większość studentów i absolwentów stwierdza stanowczo: praca zarobkowa jest moim celem. Tylko czy mając pracę chcemy być dalej aktywni?

Uwarunkowania uczestnictwa w życiu społecznym

Uczestnictwo w życiu społecznym można objaśnić uwarunkowaniami obiektywnymi i subiektywnymi. Pierwsza grupa obejmuje czynniki społeczno – ekonomiczne (wynikające z pozycji i miejsca jakie zajmuje jednostka w strukturze społecznej) i systemowe (rodzaj systemu politycznego). Druga grupa to czynniki osobowościowe, kulturowe tj. wychowanie, predyspozycje intelektualne, zainteresowania. Aspiracje życiowe młodych osób wytyczają w znacznym stopniu ich drogę zawodową. Do tej grupy można więc zaliczyć: cechy osobowościowe, płeć, postawy jednostki wobec pracy tj.: pracowitość, systematyczność, obowiązkowość, dokładność, punktualność. Nie bez znaczenia jest właściwie ukształtowany system motywacji, który pozwala nam pokonywać przeszkody i prawidłowo reagować na niepowodzenia. Obok wyżej wymienionych czynników należy mieć na uwadze również zainteresowania, zdolności, upodobania i możliwości jednostki. Z całą pewnością przy całym procesie decyzyjnym istotną rolę odgrywają czynniki kulturowe takie jak wychowanie, pochodzenie społeczne, tradycja rodzinna, możliwość nauki i pracy na danym terenie. Oprócz środowiskowych czynników rozwoju perspektyw życiowych, ważne są również czynniki ekonomiczne, których wpływ na kształtowanie się aspiracji życiowych może być znaczący. Chodzi tutaj o sytuację na rynku pracy oraz poziom życia danej jednostki. Podsumowując o naszej obywatelskiej aktywności decydują dwa zasadnicze czynniki: system wartości jednostki i nasze otoczenie.

Postawy kobiet i mężczyzn w znacznym stopniu różnią się od siebie. Mężczyźni rzadziej interesują się aktywnością społeczną – to kobiety deklarowały zainteresowanie problemami społecznymi. Wynika to prawdopodobnie z naszej specyficznej struktury, wrażliwszego usposobienia.

Weryfikacja hipotez

Nie wszystkie hipotezy zostały potwierdzone. Po pierwsze cechy osobowościowe nie mają jak wynika z badań decydującego wpływu na postawę studenta, absolwenta wobec pracy. Decydujący wpływ mają czynniki ekonomiczne. Praca zarobkowa jest koniecznością, bez której człowiek nie ma możliwości przetrwania. Po drugie  poziom wykształcenia nie wpływa na większą aktywność społeczną. Oznacza to, że studenci i absolwenci, którzy potencjalnie są największym kapitałem społecznym nie do końca wypełniają swoją rolę. Oni nie jako legitymowani do największej aktywności społecznej, wykazują bierną postawę a  przecież  są młodzi, inteligentni, działają w grupach, potrafią dostrzegać problemy swojego otoczenia itd. Nasuwa się bardzo smutna refleksja. Przeciętny student/absolwent nie wyraża troski o sprawy publiczne i o dobro wspólne. Młodzi ludzie nastawieni są na indywidualizm i egoizm, zaspokojenie własnych potrzeb jest na pierwszym miejscu a realizacja własnych interesów wartością nadrzędną. Dlatego też tak bardzo ważna jest promocja działalności obywatelskiej na studiach. Generalnie wykazuje się, że udział studentów, absolwentów w życiu społecznym, nie jest zjawiskiem całkowicie spontanicznym. Aktywność młodych ludzi w znacznym stopniu jest odpowiedzią na działania osób z najbliższego otoczenia, którzy swoimi decyzjami i zachowaniem mobilizują ludzi do uczestnictwa w życiu społecznym.

Potwierdzenie pewnych tez jest dobrym początkiem zmian na lepsze. Młodzi ludzie dostrzegają, że aktywność na rzecz wspólnoty jest użyteczna. Na początek bardzo silnie zindywidualizowana motywacja może zamienić się w coś bezinteresownego. Duże możliwości daje wolontariat, który cieszy się największym zainteresowaniem studentów. Doświadczenie zdobyte podczas pracy jako wolontariusz dodaje wyrazistości naszej osobowości. Pokazujemy wrażliwość, inicjatywę i pasję poparte zdobytym doświadczeniem, a to ma obecnie najistotniejsze znaczenie dla przyszłego pracodawcy.

Doświadczenie w NGO szansą na przyszłość

Najważniejsza teza: wysoka aktywność obywatelska wpływa pozytywnie na znalezienie pracy. Działalność ta daje nam szeroki wachlarz możliwości w organizacjach samorządowych, stowarzyszeniach, fundacjach, radach parafialnych, klubach, kołach i komitetach, także kontrolujących na co dzień poczynania władz poszczególnych szczebli. Sfera NGO to dobre miejsce dla studentów, by otworzyć się na doświadczenie, rozwijać kompetencje i budować swoją kreatywność. Dla niektórych może okazać się drogą do kariery, innym – może pomóc w zdobyciu atrakcyjnej pracy. Organizacje typu NGO funkcjonują w podobny sposób jak organizacje biznesowe, czyli pracować może każdy księgowa, urzędnik, menadżer itd. Można tam znaleźć pracę w zespole, logistykę, współdziałanie z mediami, rozwiązywanie sporów, stres i wiele innych. Taka aktywność to pomysł na rozwój zawodowy i zbudowanie doświadczenia zawodowego.

            
Autor: Agnieszka Jasnocha